Ul. Trytwa - skąd taka nazwa? (Paweł Grabalski) |
08.02.2015. | |
Niektórzy uważają że to dziwna nazwa, a mieszkańcy zapytani przez przyjezdnych o nazwę wzruszają ramionami. Podczas gdy nazwy ulic upamiętniają osoby, wydarzenia, pochodzą od nazw miejscowości, obiektów bądź wyrażone są w języku polskim (np. Leśna, Krzywa, Południowa), nie ma z tym problemu, ale jeśli nazwa pochodzi z obcego języka, a w dodatku określa coś, co już od dawna nie funkcjonuje? A tak właśnie jest z ul. Trytwa.
W wiÄ™kszoÅ›ci sÅ‚owników trudno znaleźć wyjaÅ›nienie sÅ‚owa "trytwa", sÅ‚owo dawno wyszÅ‚o z użycia. A trytwa to nic innego, jak usypana i wyniesiona ponad lustro wody grobla, nasyp, na którym znajdowaÅ‚a siÄ™ droga. Trytwy budowane byÅ‚y w miejscach trudno przejezdnych, zwykle w pobliżu jezior, rzek czy na mokradÅ‚ach. UkÅ‚adano je z wiÄ…zek pÄ™dów wikliny i wiÄ™kszych topolowych dranic (cienkich, wÄ…skich desek Å‚upanych z pnia drzewa), dodatkowo obsypujÄ…c ziemiÄ… i kamieniami. Nazwa „trytwa” wywodzi siÄ™ z jÄ™zyka niemieckiego („die Trift”, "trytef") i prawdopodobnie przyszÅ‚a na ziemie polskie wraz z OlÄ™drami, czyli osadnikami holenderskimi (aczkolwiek później to okreÅ›lenie stosowano także do osadników niemieckich, szkockich czy czeskich, zamieszkujÄ…cych głównie na terenach zalewowych). Lewobrzeżna część miasta (dawniej przedmieÅ›cie Widoma) poÅ‚ożona jest niżej niż część prawobrzeżna. Gdy Pilica wylewaÅ‚a, zalewane byÅ‚y wiÄ™c obszary poÅ‚ożone po lewej stronie rzeki. Droga biegnÄ…ca do przeprawy (mostu) byÅ‚a czÄ™sto zalewana, byÅ‚ to teren podmokÅ‚y, dlatego dawni mieszkaÅ„cy tych terenów wybudowali trytwÄ™, aby można byÅ‚o przez niÄ… dostać siÄ™ do przeprawy. Trytwa mogÅ‚a istnieć zanim jeszcze powstaÅ‚a Widoma, ale funkcjonowaÅ‚a już przeprawa w miejscu dzisiejszego mostu. DziÅ› już rzeka nie zalewa tej części miasta, droga biegnie nieco wyżej niż kiedyÅ›, a po dawnej trytwie pozostaÅ‚a nazwa, którÄ… nosi odcinek ulicy, znajdujÄ…cy siÄ™ pomiÄ™dzy ul. LeÅ›nÄ… a mostem. Nie jest to wiÄ™c przypadkowa nazwa, jest to nazwa historyczna, upamiÄ™tniajÄ…ca coÅ›, czego dziÅ› już siÄ™ nie buduje, ale także informuje nas, że coÅ› takiego istniaÅ‚o dawniej w Przedborzu w tym wÅ‚aÅ›nie miejscu. Trytwa z Widomy do Przedborza.
Paweł Grabalski
Informacje o trytwach pochodzą ze stron: warszawa.wikia.com, muzeumkonstancina.pl, warszawa.gazeta.pl Poniżej przykład trytwy (fotografia pochodzi ze strony muzeumkonstancinjeziorna.pl).
Słowo "trytwa" wg słownika zapożyczeń niemieckich w polskim piśmie i języku potocznym |