Punkt Oporu Przedbórz (Michał Figzał) |
18.02.2013. | |
W 1944 roku III Rzesza przegrywaÅ‚a na wszystkich frontach II Wojny Åšwiatowej. Wojska Alianckie wylÄ…dowaÅ‚y w Normandii, a Armia Czerwona rozbijaÅ‚a dywizjÄ™ po dywizji na Froncie Wschodnim i jeszcze w tym roku dotarÅ‚a ona do WisÅ‚y. W Naczelnym Dowództwie Wojsk LÄ…dowych (Obberkommando der Herres) powstaÅ‚ projekt wybudowania sieci potężnych umocnieÅ„ na terytorium Polski oraz CzechosÅ‚owacji, które miaÅ‚y zatrzymać RosyjskÄ… ofensywÄ™ na Berlin. Podstawowy projekt zakÅ‚adaÅ‚ że linii obronnych powstanie pięć i bÄ™dÄ… oznaczone literami od A do E. Budowa rozpoczęła siÄ™ latem 1944. Przedbórz miaÅ‚ być jednym z ważniejszych oÅ›rodków oporu na przyszÅ‚ej linni Stellung A2 „Merkur”. Wyżyne uksztaÅ‚towanie terenów wokół miasta sprzyjaÅ‚o budowie umocnieÅ„. O ufortyfikowaniu tego obaszaru zadecydowaÅ‚ miÄ™dzy innymi fakt ochrony skżyrzowania głównych dróg strategicznych na CzÄ™stochowÄ™, Radomsko, WÅ‚oszczowÄ™, i KoÅ„skie które przechodziÅ‚y przez miasto. Na ulicach miasta i okolicznych wiosek pojawiÅ‚y siÄ™ plakaty nakazujÄ…ce wszystkim zdrowym mężczyznÄ… i kobietom stawienie siÄ™ do prac fortyfikacyjnych. Dodatkowo na miejsce robót zwożono więźniów z obozów, którzy ginÄ™li nawet przed rozpoczÄ™ciem prac. CaÅ‚Ä… budowÄ™ nadzorowaÅ‚a Å»andarmeria i SS, każda próba ucieczki z miejsca pracy koÅ„czyÅ‚a siÄ™ tragicznie. Podstawowym typem schronu bojowego na linni A2 byÅ‚ Ringstand 58c zwany potocznie Tobruk. ByÅ‚ to maÅ‚y żelbetowy obiekt o masie 32 ton, przeznaczony dla 2-3 żoÅ‚nierzy z karabinem maszynowym lub wieżą czoÅ‚gowÄ… (Wariant 67) umieszczonÄ… w kopuÅ‚ce. Schron znajdowaÅ‚ siÄ™ w ziemi, zasypany lub zamaskowany tak że nad powierzchniÄ™ wystawaÅ‚a tylko kopuÅ‚ka. ByÅ‚ bardzo trudny do wykrycia, przez co bardzo czÄ™sto od ognia z jego wnÄ™trza traciÅ‚o życie sporo żoÅ‚nierzy. W Przedborzu powstaÅ‚o 11 „Tobruków”, umieszczone zostaÅ‚y w miejscach nie wybranych przypadkowo. Jeden z nich znajdujÄ…cy siÄ™ na „Kokosiej Górze” miaÅ‚ najlepsze pole ostrzaÅ‚u ze wszystkich obiektów. Do schronu prowadziÅ‚ rów Å‚Ä…cznikowy lub okop. Oprócz „Tobruków” miaÅ‚ powstać jeden wiÄ™kszy schron bierny, przypuszczalnie miaÅ‚ to być Regelbau 668. Åšwiadczy o tym gÅ‚Ä™boki i szeroki dół znajdujÄ…cy siÄ™ za Ringstandem na Kokosiej Górze. Schrony bojowe uzupeÅ‚niono umocnieniami ziemnymi których pozostaÅ‚oÅ›ci sÄ… widoczne do dziÅ›, m.in. krótkie odcinki rowu przeciwczoÅ‚gowego za MajowÄ… GórÄ…. Rów ten w 1945 roku ciÄ…gnÄ…Å‚ siÄ™ od samego miasta przez pola Majstrów, DÄ™by i BÄ…kowej Góry i dalej w kierunku Sulejowa. Po drugiej stronie Pilicy również wykopano podobny rów. PowstaÅ‚y rówież schrony drewniane, głównie w rejonie Majowej Góry i Woli Przedborskiej. PozostaÅ‚oÅ›ci po nich w postaci wykopów wciąż sÄ… widoczne. Majowa Góra staÅ‚a siÄ™ silnym gniazdem oporu, m.in. dlatego że na niej stanęły dwa potężne dziaÅ‚a przeciwpancerne typu PaK43 kal. 88 mm, z których Niemcy ostrzeliwali Rosjan podchodzÄ…cych do miasta. Takie same dziaÅ‚a znajdowaÅ‚y siÄ™ również na Kokosiej Górze. W 1945 roku miasta broniÅ‚y mieszaniny i niedobitki różnych niemieckich jednostek. O Przedbórz walczono w dniach 16-17 stycznia. Dowodem na to, że walki w mieÅ›cie byÅ‚y zaciÄ™te, staÅ‚y siÄ™ m. in wraki kilkunastu pojazdów pancernych oraz wielu zabitych żoÅ‚nierzy po obu stronach. WÄ…tpliwe jest użycie Ringstandów w walkach. Po wojnie wszystkie pozostaÅ‚oÅ›ci po poprzedniej wojnie miaÅ‚y zostać wpisane do ewidencji prowadzonej przez Ludowe Wojsko Polskie. Z nieznanych przyczyn w Przedborzu tylko trzy z jedenastu obiektów zostaÅ‚y oznakowane. SÄ… to schrony znajdujÄ…ce siÄ™ na Majowej Górze oraz w jej sÄ…siedztwie. OtrzymaÅ‚y one numery: 3581, 3582 oraz 3583. NastÄ™pnie schrony byÅ‚y notorycznie zasypywane oraz zaÅ›miecane. StaÅ‚y siÄ™ niepotrzebnÄ… bryÅ‚Ä… betonu i stali. Jednak sÄ… na tym Å›wiecie ludzie którzy dbajÄ… o zabytki, a nie notorycznie je niszczÄ… i zaÅ›miecajÄ…. Od 2012 roku każdy ze schronów zmieniÅ‚ nieco swój zewnÄ™trzny wyglÄ…d. ZostaÅ‚y one oczyszczone z porastajÄ…cego ich od wielu lat mchu oraz odczyszczone.
Są to elementy naszej historii, jednak niektórzy na tym świecie nie potrafią tego docenić.
Poniżej Galeria Obiektów
1. Ringstand 58c – Majowa Góra, Numer 3581. 2. Ringstand 58c – Obok Majowej Góry, Numer 3582 3. Ringstand 58c – Szczyt Majowej Góry, Numer 3583 4. Ringstand 58c – Obok Majowej Góry, vis a vis Tobruka 3582. 5. Ringstand 58c – “Kokosia Górka”. 6. Ringstand 58c – Ul. leÅ›na, posiadÅ‚ość P. Adamkiewicza – Zasypany w 2011 roku. 7. Ringstand 58c – Ul. Piotrkowska, posiadÅ‚ość P. DudziÅ„skiego – Zasypany po wojnie. 8. Ringstand 58c – Ul. Stodolniana – Zasypany 9. Ringstand 58c – Ul. WiÅ›niowa – Częściowo zasypany (Odkopywany) 10. Ringstand 58c – Wola Przedborska – CaÅ‚y zasypany Å›mieciami. 11. Ringstand 58c – Częściowo Zasypany - Widoczny
[Dodano 12.05.2014] Zdjęcia z kwietnia 2014 roku
Tekst i fot. Michał Figzał |
« poprzedni artyku³ | nastêpny artyku³ » |
---|